पुलस्त्यजी बोले - ( नारदजी ! ) इसी बीच दैत्योंके साथ वह अन्धक प्रमथोंसे सेवित गुफाओंवाले पर्वतश्रेष्ठ मन्दरगिरिपर आ गया । प्रमथोंने दानवोंको देखकर हर्षसूचक ’ किलकिला ’ - ध्वनि की और फिर उन्होंने बहुत - सी तुरहियाँ बजायीं । प्रलय ( कालीन ध्वनि ) - के समान वह भयङ्कर ध्वनि आकाश और पृथ्वीके बीच भर गयी । आकाशमें स्थित विघ्नराज गणेशने उस ध्वनिको सुना । प्रमथोंसे घिरे हुए वे अत्यन्त क्रुद्ध होकर पर्वतश्रेष्ठ मन्दरपर गये और उन्होंने अपने पिताको देखा ॥१ - ४॥ 
( फिर ) श्रद्धापूर्वक प्रणामकर महेश्वरसे ( यह ) वाक्य कहा - हे जगन्नाथ ! आप बैठे क्यों हैं ? युद्ध करनेके लिये प्रबल इच्छा रखकर आप उठें । विघ्नेश्वर गणेशके कहनेपर जगत्पति महादेवने अम्बिकासे कहा - मैं अन्धकको मारनेके लिये जाऊँगा, तुम सावधानीसे रहना । उसके बाद पर्वतनन्दिनीने महादेवको बार - बार गले लगाकर एवं प्रेमपूर्ण दृष्टिसे उन्हें देखकर ( मङ्गल वचन ) कहा - जाइये और अन्धकपर विजय प्राप्त कीजिये । उसके बाद गौरीने देवश्रेष्ठ शंकरको चन्दन, रोचना एवं अञ्जन लगाया तथा अत्यन्त प्रसन्नतापूर्वक उनके चरणोंकी वन्दना की ॥५ - ८॥
उसके बाद महादेवने मालिनी, जया, विजया, जयन्ती और अपराजितासे कीर्ति बढ़ानेवाला यह वचन कहा - तुम लोग सुरक्षित घरमें सतर्कतासे रहना और प्रयत्नपूर्वक पार्वतीको असावधानीसे बचाना । उन सभीको इस प्रकार समझाने - बुझानेके बाद वृषभपर सवार होकर शूल धारण करनेवाले विजयाभिलाषी बलशाली भगवान् शंकर ( आत्मविश्वासके साथ ) संतुष्ट होकर घरसे चल पड़े । घरसे निकलते समय गणाधिपोंने शंकरको चारों ओरसे घेरकर ’ जय - जयकार ’ किया ॥९ - १२॥ 
महर्षे ! शूल धारण करनेवाले संसारके पालक महेश्वरके युद्ध करनेके लिये घरसे निकलनेपर उनकी जयके लिये शुभ, सौम्य और मङ्गलजनक लक्षण ( शकुन ) प्रकट हुए । उनकी बायीं बगलमें श्रृगालिनी स्थित होकर ऊँचे स्वरमें बोलती हुई आगे - आगे जा रही थी । मांसभक्षी प्राणियोंका समूह प्रसन्नतापूर्वक रक्तके लिये जा रहा था । शूलपाणिका सारा दायाँ अङ्ग फड़क उठा । हारीत पक्षी मौन होकर पीछेकी ओर जा रहा था । भूत, भविष्य एवं वर्तमानस्वरुप एवं व्यापक चन्द्रमौलि महादेव शंकरने इस प्रकारके लक्षणोंको देखकर शैलादि ( नन्दी ) - से प्रसन्नतापूर्वक वचन कहा ॥१३ - १६॥ 
शंकरने कहा - नन्दिन् ! गणेश्वर ! इस समय कल्याणकारी लक्षण दिखायी दे रहे हैं । इसलिये आज मेरी विजय होगी । किसी भी प्रकार पराजय नहीं हो सकती । शंकरके उस वचनको सुनकर शैलादिने उनसे कहा - महादेव ! आप शत्रुओंको जीत लेंगे, इसमें संदेह ही कौन - सा है ? ऐसा कहकर नन्दीने महापाशुपतके सहित रुद्रगणोंको युद्ध करनेके लिये आदेश दिया । ( फिर तो ) भाँति - भाँतिके शस्त्रोंको धारण करनेवाले वे वीर दानवसैन्यके पास पहुँचकर उसे ऐसे कुचलकर नष्ट करने लगे जैसे वज्र वृक्षोंको नष्ट करता है ॥१७ - २०॥
बलशाली प्रमथोंद्वारा मारे जा रहे वे दैत्यदानवगण ( भी ) हाथोंमें कूट - मुद्गर लेकर प्रमथोंको मारने लगे । उसके बाद ( युद्ध ) देखनेकी लालसासे इन्द्र, विष्णु, ब्रह्मा एवं अग्नि आदि देवगण आकाशमें एकत्र हो गये । नारदजी ! उसके बाद गाने - बजानेके साथ दुन्दुभियोंकी ध्वनि आकाशमें गूँजने लगी । फिर तो देवताओंके देखते - ही - देखते क्रुद्ध होकर महापाशुपत आदि गण दानव - सेनाका विध्वंस करने लगे ॥२१ - २४॥ 
गणेश्वरोंद्वारा चतुरङ्गिणी - रथ, हाथी, घोड़े, पैदल चार अङ्गोंवाली सेनाको मारी जाती हुई देख करके क्रुद्ध होकर तुहुण्ड तेजीसे आगे बढ़ा । ढालसे बँधे हुए लौहके बने चमचमाते भयङ्कर परिघको लेकर वह इन्द्रके ऊँचे ध्वजके समान अत्यन्त सुशोभित हो रहा था । बलशाली तुहुण्ड उस परिघको घुमाते हुए युद्धमें गणोंको मारने लगा । रुद्रसे लेकर स्कन्दतक वे सभी गण भयभीत होकर भाग चले । उस सेनाको नष्ट हुई देखकर गणनाथ विनायक दानवश्रेष्ठ तुहुण्डकी ओर तेजीसे दौड़े ॥२५ - २८॥
महाबलशाली दुष्टात्मा दैत्यने गणपतिको सामने आते देखकर ( उनके ) कुम्भस्थलमें परिघका वार कर दिया । ब्रह्मन् ! वज्रस्से अलंकृत वह परिघ विनायकके कुम्भस्थलपर ऐसे सैकड़ों टुकड़े हो गया, जैसे मेरुके शिखरपर वज्र सैकड़ों टुकड़े हो जाता है । परिघको विफल हुआ देखकर अपने मामाकी रक्षा करते हुए राहुने आनेवाले पार्षदको अपने भुजापाशमें जकड़ लिया । भुजापाशमें बँधे हुए ( होनेपर भी ) उन महोदरने दानवको बलपूर्वक खींचकर उसके मस्तकपर कुठारसे वार किया ॥२९ - ३२॥
वह काष्ठके समान दो टुकड़े होकर पृथ्वीपर गिर पड़ा । फिर भी बलशाली दानवेश्वर राहुने उन्हें नहीं छोड़ा । नारदजी ! उन्होंने छूटनेका प्रयत्न तो किया, किंतु उससे वे छूट न सके । राहुद्वारा विनायकको बँधा हुआ देखकर कुण्डोदर नामके गणेश्वरने तुरंत मुसल उठा लिया और उन महात्माने दुरात्मा राहुपर ( दे ) मारा । उसके बाद कलशके ध्वजवाले गणेशने प्रासद्वारा राहुके हदयपर ( भी ) चोट कर दिया । घटोदरने गदासे तथा राक्षसोंके अधिपति सुकेशीने तलवारसे वार किया । उन चारोंद्वारा प्रहार किये जानेपर राहुने गणाधिपतिको छोड़ दिया । छूटते ही उन्होंने फरसेसे तुहुण्डके मस्तकको काट दिया ॥३३ - ३६॥ 
तुहुण्डके मारे जाने और राहुके पीठ दिखा देनेपर क्रोधरुपी विषको छोड़नेकी कामनावाले प्रलयकालकी अग्निके समान पाँचों गणेश्वर एक साथ दानवश्रेष्ठोंकी सेनामें पैठ गये । अपनी उस सेनाको मारी जाती हुई देखकर वायुके समान तीव्र गतिवाले बलशाली बलिने गदा लेकर विनायकके कुम्भस्थल, मस्तक एवं सूँड़पर वार किया । कुण्डोदरकी कमर तोड़ दी, महोदरके सिरकी खोपड़ीको विधुन दिया, कुम्भध्वजके जोड़ोंको चूर - चूर कर डाला एवं घटोदरकी जाँघोंको तोड़ दिया । उन गणाधिपोंको पीछे भगाकर वीरश्रेष्ठ वह बलशाली असुरेन्द्र तुरंत स्कन्द, विशाख आदि मुख्य - मुख्य गणेश्वरोंको मारनेके लिये दौड़ पड़ा ॥३७ - ४०॥ 
भगवान् महेश्वरने उसे आते हुए देखकर गणोंमें सर्वश्रेष्ठ शैलादिको बुलाकर कहा - वीर ! जाओ और संग्राममें दैत्योंको मारो । वृषभध्वजके ऐसा कहनेपर शिलादके पुत्र नन्दीने वज्र ले करके बलिके पास जाकर उसके सिरपर वार किया, जिससे वह अचेत होकर धरतीपर गिर पड़ा । अपने भतीजेको बेहोश जानकर बलवान् कुजम्भने क्रुद्ध हो मुसल लेकर उसे घुमाते हुए नन्दीकी ओर तेजीसे फेंका । भगवान् नन्दीने आते हुए उस मुसलको तुरंत हाथसे पकड़ लिया और उसीसे युद्धमें कुजम्भको मार दिया । वह प्राणहीन होकर भूमिपर गिर पड़ा ॥४१ - ४४॥
वीर नन्दीने कुजम्भको मुसलसे मारकर वज्रद्वारा सैकड़ों दानवोंको भी मार डाला । गणनायकद्वारा मारे जा रहे वे सभी दानव दुर्योधनकी शरणमें गये । दुर्योधनने गणाधिपद्वारा वज्रके आघातसे दैत्योंको मारा हुआ देखकर बिजलीके सदृश प्रकाशसे युक्त प्रास ले लिया तथा ‘ तुम मारे गये ’ ऐसा कहते हुए उसे नन्दीकी ओर फेंका । नन्दीने आ रहे उस ( प्रास ) - को वज्रसे इस प्रकार टुकड़े - टुकड़े काट दिया, जैसे चुगलखोर व्यक्ति गुप्त विषयका भेदन कर देता है । उसके बाद उस प्रासको विदीर्ण हुआ देख ( दुर्योधन ) मुट्ठी बाँधकर गण ( नन्दी ) - के पास पहुँचा । उसके बाद ही नन्दीने शीघ्रतासे तालके समान उसके मस्तकको कुलिशसे काट डाला । मारे जानेपर वह पृथ्वीपर गिर पड़ा और भयभीत हुए सभी दैत्य तेजीसे दसों दिशाओंमें भाग गये ॥४५ - ४८॥
हस्ती ( नामक असुर ) अपने पुत्रको मारा गया देखकर नन्दीके समीप आ गया । उसने धनुष लेकर तीव्र वेगसे यमदण्डके समान बाणोंसे वार किया । बादल जिस प्रकार जलकी धाराओंसे पर्वतोंको ढँक लेता है, उसी प्रकार उसने नन्दीके साथ वृषभध्वजके उन गणोंको ढँक दिया । असुरके बाणसमूहसे घिरे वे विनायक आदि बलशाली वीर सिंहके द्वारा आक्रमण किये जानेपर वृषभोंकी भाँति भयसे व्याकुल होकर चारों ओर भागने लगे । कुमारने गणोंको विमुख होते देख शक्तिद्वारा बाणोंको रोक दिया और तुरन्त ही शत्रुके पास पहुँचकर शक्तिसे उसके हदयको बेध डाला । शक्तिसे हदयके बिंध जानेपर हस्ती भूमिपर गिर पड़ा तथा मर गया और शत्रुसेना फिर पीठ दिखाकर विमुख हो गयी । दैत्यसेनाको छिन्न - भिन्न हुई देखकर कुपित हुए गणेश्वर नन्दीको आगे कर दानवोंको और मारने लगे; किंतु प्रमथोंद्वारा मारे जा रहे वे सभी विमुख बलशाली कार्त्तस्वरादि दैत्य फिर लौट पड़े ॥४९ - ५४॥
उन्हें लौटकर आते देख वेगशाली व्याघ्रमुख नन्दिषेण भी क्रोधसे आँखें लाल कर हाँफता हुआ लौट पड़ा । अग्निके समान प्रकाशवाले उस महासुरेन्द्रको आते देखकर गणपतिने पट्टिश घुमाकर उसके मस्तकपर मारा । कार्त्तस्वर चीत्कार करता हुआ मर गया । उस ममेरे भाईके मारे जानेपर वीर तुरङ्गकन्धरने पाशको लेकर पट्टिशके सहित नन्दिषेण गणेश्वरको बाँध लिया । नन्दिषेणको बँधा देखकर बलवानोंमें श्रेष्ठ विशाख्य क्रुद्ध होकर उसके पास गये और हाथमें शक्ति लिये हुए ( उसके सामने ) खड़े हो गये । उन्हें देखकर बलवानोंमें श्रेष्ठ अयः शिरा हाथमें पाश लेकर कुक्कुटध्वज विशाखके साथ संग्राम करने लगा ॥५५ - ६०॥ 
विशाखको अयः शिराके द्वारा युद्धमें घिरा हुआ देखकर शाख तथा नैगमेय नामके गण शीघ्रतासे शत्रुकी ओर दौड़ पड़े । विशाखको प्रसन्न करनेकी इच्छासे एक ओरसे नैगमेयने और दूसरी ओरसे शाखने शक्तिद्वारा अयः शिराको मारा । शंकरके तीनों पुत्रोंद्वारा ग्रस्त होनेपर उस अयः शिराने युद्ध छोड़ दिया । वे गणेश्वर शम्बरको देखकर शीघ्र ही उसके समीप पहुँचे । शम्बरने पाशको घुमाकर उनपर चलाया । शंकरके चार पुत्रोंने पाशपर वार किया, ( इससे वह पाश ) आकाशसे भूमिपर गिरकर नष्ठ हो गया । पाशके नष्ट हो जानेपर भयभीत होकर शम्बर ( इधर - उधर ) दिशाओंमें भाग गया और कुमार सेनाको रौंदने लगे । महर्षे ! उन रुद्र - पुत्रों एवं गणोंद्वारा मारी जा रही वह दानवी सेना दुःखी एवं भयसे व्याकुल होकर शुक्रकी शरणमें गयी ॥६१ - ६६॥
॥ इस प्रकार श्रीवामनपुराणमें अड़सठवाँ अध्याय समाप्त हुआ ॥६८॥
 

கருத்துக்கள்
இதுபோன்ற மேலும் கதைகள் மற்றும் புதுப்பிப்புகளுக்கு எங்கள் தந்தி குழுவில் சேரவும்.telegram channel

Books related to वामन पुराण Vaman Puran


चिमणरावांचे चर्हाट
नलदमयंती
सुधा मुर्ती यांची पुस्तके
झोंबडी पूल
अश्वमेध- एक काल्पनिक रम्यकथा
सापळा
श्यामची आई
गांवाकडच्या गोष्टी
खुनाची वेळ
अजरामर कथा
लोकभ्रमाच्या दंतकथा
मराठेशाही का बुडाली ?
कथा: निर्णय
शिवाजी सावंत
मृत्यूच्या घट्ट मिठीत